Historia
Jak twierdzi historyk dziejów Żydów w Krakowie, Majer Bałaban
(1877-1942), okolice dzisiejszego Placu Nowego zajęli po roku 1500 Żydzi wypędzeni z Czech. Teren ten, przyłączono do żydowskiej części Kazimierza w 1608 roku. Z chwilą zamieszkania przez Żydów w tej części Kazimierza, rejon ten określono jako "nowy zaułek żydowski" tzw. Libuszhof - w odróżnieniu od starej części miasta żydowskiego, z centrum położonym przy dzisiejszej ul. Szerokiej. Po raz pierwszy w dokumentach źródłowych nazwa "plac Nowy" pojawiła się już w 1653 roku, jednak powszechnie przyjęła się ona od połowy XIX wieku. Najstarszy plan uporządkowania Kazimierza, z 1808 r., przewidywał utworzenie tutaj prostokątnego placu, do czego jednak nie doszło. Jeszcze w latach 70. XIX w. przestrzeń nie była uporządkowana, a w okolicy przeważała drewniana i chaotyczna zabudowa. Istniejące do dziś murowane budynki powstawały od lat 80. XIX w. do lat 20. XX w. W większości były to 
kamienice, ale wzniesiono też dwa domy modlitwy: Bene Emuna przy ul. Rabina Meiselsa 17 i Chaim Halberstam przy ul. Estery 12. Plac nie ma kształtu regularnego prostokąta, bo budynki tworzące jego północną linię dopasowano do średniowiecznego muru obronnego, którego fragment zachował się przy ul. Warszauera.
W latach 90. XIX w. na placu znajdowały się drewniane kramy i jatki. Pod koniec XIX w. władze miasta zdecydowały o budowie murowanych kramów, nazywanych często halą targową. W 1898 r. zatwierdzono projekt autorstwa Jana Rzymkowskiego. Parterowy budynek o dwunastobocznym rzucie, z pustym wewnętrznym dziedzińcem, idealnie wpasował się w przestrzeń niedużego placu. Umieszczony w jego centralnej części, tj. pomiędzy ulicami Miedzuch (późniejszą ul. Rabina Meiselsa) i Estery, stał się najważniejszym elementem przestrzennym, decydującym o wyrazie tej okolicy Kazimierza. W budynku znalazło się 37 niedużych sklepików. Elewacje kramów utrzymane zostały w prostych formach zmodernizowanego
historyzmu. Pewna ich część została przeznaczona na rytualną rzeźnię drobiu, konieczną w "żydowskim mieście". Umieszczono ją przy wschodnim wejściu, od strony ul. Estery. Jej funkcjonowanie wynikało z religijnych rygorów czystości spożywania pokarmów, a obowiązek utrzymywania tej instytucji spoczywał na barkach żydowskiej gminy wyznaniowej. Budowa hali targowej trwała do 1900 roku. W kształcie nadanym przez Rzymowskiego budynek przetrwał do 1927 roku. W tym czasie, teren został wydzierżawiony Gminie Żydowskiej i z inicjatywy jej władz powstał projekt budowy nowej rzeźni, w przestrzeni dziedzińca starego budynku. Jego autorem był Józef Weinberger. Architekt dostosowywał rzeźnię do istniejącej budowli, tak że całość odznacza się wyważoną i harmonijną kompozycją, nie sprawiającą wrażenia dwuetapowego powstania kompleksu. Otwarcie tej części odbyło się w styczniu 1928 roku.
W 1929 roku na placu przeprowadzono prace porządkowe. Położono wówczas nawierzchnię betonową z dodatkiem bazaltu, która dotrwała do
dziś. Zniwelowano teren, dlatego centralna cześć placu jest nieco wyższa od poziomu jezdni. Łatwo zmywalne płyty zostały stosownie nachylone, by zapewnić spływ wody deszczowej i topniejącego śniegu. O wyborze takiego materiału zadecydowały czynniki praktyczne. Również w tym roku powstał szalet podziemny z nadziemnym kioskiem, przeznaczonym na skład ławek targowych, które każdorazowo po zakończeniu targu były tam przechowywane.
Plac Nowy odgrywał ważną rolę w przedwojennym życiu, zarówno żydowskich, jak i nieżydowskich mieszkańców Krakowa. Dokonywały tu zakupów gospodynie z całego miasta. Powszechnie wiadomym było, że towar oferowany na placu jest dobry, a przy tym tani. Po wojnie miejsce to bardzo długo utrzymało swoje pierwotne oblicze i temperament. Tu, jak nigdzie indziej na Kazimierzu, mimo tragedii II wojny światowej przetrwał przedwojenny klimat placu handlowego, chociaż zmieniła się klientela i nie sprzedawano już niektórych towarów związanych z dietą wyznawców judaizmu. Już w drugiej połowie XIX w. plac potocznie został nazwany "żydowskim". Dla wielu mieszkańców Krakowa nazwa ta więcej mówi niż oficjalna.
Do kramów na stałe przylgnęła nazwa "okrąglaka". Budynek ten wraz z otoczeniem tworzy jedno z bardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych miejsc w mieście. Jest jedną z ikon Krakowa i Kazimierza, o sławie wykraczającej daleko poza granice kraju.
Obecnie w jego murach mieszczą się sklepiki spożywcze, masarnie, obiekty gastronomiczne (w tym liczne punkty sprzedaży zapiekanek). Na dachu okresowo odbywają się koncerty muzyczne. W grudniu 2008 roku, "okrąglak" został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie Plac Nowy funkcjonuje w dni powszednie jako targ gdzie można kupić zarówno warzywa jak i cenne antyki. Przy placu znajduje się wiele kawiarni i pubów. Plac Nowy to także miejsce różnych festiwali i imprez. Odbywają się tu m. in. imprezy w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej, czy też Festiwal Zupy. Od czasu do czasu, pełni również funkcję planu filmowego dla różnych seriali.
Powyższe informacje zaczerpnięto ze stron (19.08.2010):
Źródło 1 (1877-1942), okolice dzisiejszego Placu Nowego zajęli po roku 1500 Żydzi wypędzeni z Czech. Teren ten, przyłączono do żydowskiej części Kazimierza w 1608 roku. Z chwilą zamieszkania przez Żydów w tej części Kazimierza, rejon ten określono jako "nowy zaułek żydowski" tzw. Libuszhof - w odróżnieniu od starej części miasta żydowskiego, z centrum położonym przy dzisiejszej ul. Szerokiej. Po raz pierwszy w dokumentach źródłowych nazwa "plac Nowy" pojawiła się już w 1653 roku, jednak powszechnie przyjęła się ona od połowy XIX wieku. Najstarszy plan uporządkowania Kazimierza, z 1808 r., przewidywał utworzenie tutaj prostokątnego placu, do czego jednak nie doszło. Jeszcze w latach 70. XIX w. przestrzeń nie była uporządkowana, a w okolicy przeważała drewniana i chaotyczna zabudowa. Istniejące do dziś murowane budynki powstawały od lat 80. XIX w. do lat 20. XX w. W większości były to kamienice, ale wzniesiono też dwa domy modlitwy: Bene Emuna przy ul. Rabina Meiselsa 17 i Chaim Halberstam przy ul. Estery 12. Plac nie ma kształtu regularnego prostokąta, bo budynki tworzące jego północną linię dopasowano do średniowiecznego muru obronnego, którego fragment zachował się przy ul. Warszauera.W latach 90. XIX w. na placu znajdowały się drewniane kramy i jatki. Pod koniec XIX w. władze miasta zdecydowały o budowie murowanych kramów, nazywanych często halą targową. W 1898 r. zatwierdzono projekt autorstwa Jana Rzymkowskiego. Parterowy budynek o dwunastobocznym rzucie, z pustym wewnętrznym dziedzińcem, idealnie wpasował się w przestrzeń niedużego placu. Umieszczony w jego centralnej części, tj. pomiędzy ulicami Miedzuch (późniejszą ul. Rabina Meiselsa) i Estery, stał się najważniejszym elementem przestrzennym, decydującym o wyrazie tej okolicy Kazimierza. W budynku znalazło się 37 niedużych sklepików. Elewacje kramów utrzymane zostały w prostych formach zmodernizowanego
historyzmu. Pewna ich część została przeznaczona na rytualną rzeźnię drobiu, konieczną w "żydowskim mieście". Umieszczono ją przy wschodnim wejściu, od strony ul. Estery. Jej funkcjonowanie wynikało z religijnych rygorów czystości spożywania pokarmów, a obowiązek utrzymywania tej instytucji spoczywał na barkach żydowskiej gminy wyznaniowej. Budowa hali targowej trwała do 1900 roku. W kształcie nadanym przez Rzymowskiego budynek przetrwał do 1927 roku. W tym czasie, teren został wydzierżawiony Gminie Żydowskiej i z inicjatywy jej władz powstał projekt budowy nowej rzeźni, w przestrzeni dziedzińca starego budynku. Jego autorem był Józef Weinberger. Architekt dostosowywał rzeźnię do istniejącej budowli, tak że całość odznacza się wyważoną i harmonijną kompozycją, nie sprawiającą wrażenia dwuetapowego powstania kompleksu. Otwarcie tej części odbyło się w styczniu 1928 roku.W 1929 roku na placu przeprowadzono prace porządkowe. Położono wówczas nawierzchnię betonową z dodatkiem bazaltu, która dotrwała do
dziś. Zniwelowano teren, dlatego centralna cześć placu jest nieco wyższa od poziomu jezdni. Łatwo zmywalne płyty zostały stosownie nachylone, by zapewnić spływ wody deszczowej i topniejącego śniegu. O wyborze takiego materiału zadecydowały czynniki praktyczne. Również w tym roku powstał szalet podziemny z nadziemnym kioskiem, przeznaczonym na skład ławek targowych, które każdorazowo po zakończeniu targu były tam przechowywane.Plac Nowy odgrywał ważną rolę w przedwojennym życiu, zarówno żydowskich, jak i nieżydowskich mieszkańców Krakowa. Dokonywały tu zakupów gospodynie z całego miasta. Powszechnie wiadomym było, że towar oferowany na placu jest dobry, a przy tym tani. Po wojnie miejsce to bardzo długo utrzymało swoje pierwotne oblicze i temperament. Tu, jak nigdzie indziej na Kazimierzu, mimo tragedii II wojny światowej przetrwał przedwojenny klimat placu handlowego, chociaż zmieniła się klientela i nie sprzedawano już niektórych towarów związanych z dietą wyznawców judaizmu. Już w drugiej połowie XIX w. plac potocznie został nazwany "żydowskim". Dla wielu mieszkańców Krakowa nazwa ta więcej mówi niż oficjalna.
Do kramów na stałe przylgnęła nazwa "okrąglaka". Budynek ten wraz z otoczeniem tworzy jedno z bardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych miejsc w mieście. Jest jedną z ikon Krakowa i Kazimierza, o sławie wykraczającej daleko poza granice kraju.Obecnie w jego murach mieszczą się sklepiki spożywcze, masarnie, obiekty gastronomiczne (w tym liczne punkty sprzedaży zapiekanek). Na dachu okresowo odbywają się koncerty muzyczne. W grudniu 2008 roku, "okrąglak" został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie Plac Nowy funkcjonuje w dni powszednie jako targ gdzie można kupić zarówno warzywa jak i cenne antyki. Przy placu znajduje się wiele kawiarni i pubów. Plac Nowy to także miejsce różnych festiwali i imprez. Odbywają się tu m. in. imprezy w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej, czy też Festiwal Zupy. Od czasu do czasu, pełni również funkcję planu filmowego dla różnych seriali.
Powyższe informacje zaczerpnięto ze stron (19.08.2010):
Źródło 2
